1.533 dagar

„Sett­ur sak­sókn­ari í Guðmund­ar- og Geirfinns­mál­inu hef­ur farið fram á að sak­born­ing­ar í þessu máli sem skók ís­lensku þjóðina árum sam­an, verði sýknaðir. Ég vona að það verði niðurstaðan.

Ekki að ég geti tal­ist neinn sér­fræðing­ur í þessu máli. Ég var nýorðinn sjö ára þegar Guðmund­ur Ein­ars­son hvarf og rétt að verða átta ára þegar síðast sást til Geirfinns.

Ég var ný­fermd­ur þegar sex­menn­ing­arn­ir voru dæmd­ir í Hæsta­rétti og 28 ára þegar Sæv­ar Ciesi­elski fór fram á end­urupp­töku máls­ins. Ég var 45 ára þegar hann lést.

Alla ævi hef­ur þetta mál fylgt mér og alltaf hafa komið upp frétt­ir af því sem hafa hreyft við mér. Sjálf­ur hef ég, eins og flest­ir blaðamenn, átt tíma­bil þar sem ég hef orðið gagn­tek­inn af þessu máli. Ég hef lesið málskjöl­in og allt sem ég hef kom­ist yfir um það. Og alltaf hef ég fundið af því sömu ólykt­ina.

Mín kyn­slóð og þær sem á eft­ir mér koma skilja ekki hvernig hægt var að reka mál svona. Eng­ar sann­an­ir, ekk­ert lík, ekk­ert vopn og eng­in vitni. Harðræði, ómann­eskju­leg ein­angr­un­ar­vist og ótrú­lega langt gæslu­v­arðhald. Þvingaðar játn­ing­ar.

Ég hitti Sæv­ar nokkr­um sinn­um og reynd­ar fleiri sak­born­inga. Þau voru orðin þreytt á að halda fram sak­leysi sínu og þreytt á að eng­inn vildi hlusta á þau. Þetta mál var eins og óþægi­leg uppá­koma sem átti bara að sópa und­ir teppið og gleyma.

Ég hef hitt fólk sem er sann­fært um sekt sex­menn­ing­anna. Sann­fært á þeim for­send­um að þetta „hafi nú ekki verið merki­leg­ir papp­ír­ar“. En fyrst og fremst blindað af þörf­inni í ís­lensku þjóðfé­lagi fyr­ir að finna sak­born­inga. Blindað af rann­sókn sem var rek­in áfram með fyr­ir­fram gef­inni niður­stöðu á ógeðsleg­an hátt. Og knú­in áfram af síðdeg­is­blöðunum sem tóku öllu feg­ins hendi frá lög­regl­unni og rann­sak­end­um.

Það sést vel þegar maður renn­ir í gegn­um blöðin á þess­um tíma og sér tón­inn í um­fjöll­un um sak­born­inga. Sann­fær­ing­una um að þeir hafi gert þetta og gleðina þegar þeir voru loks dæmd­ir. Það er erfitt að finna í þess­um frétt­um gagn­rýni á rann­sókn­ina eða óþarf­lega og ómannúðlega langt gæslu­v­arðhald. Hún átti ekki hljóm­grunn á þess­um tíma.

Sæv­ar Marinó Ciesi­elski sat í gæslu­v­arðhaldi í 1.533 daga. Þar af í ein­angr­un í tæp tvö ár. Hon­um var haldið vak­andi, hann hrædd­ur og pyntaður. Tryggvi Rún­ar sat degi skem­ur í gæslu­v­arðhaldi og Kristján Viðar í 1.522 daga. Það er nán­ast ómögu­legt að setja þetta í sam­hengi. Tími Sæv­ars er vel á fimmta ár. Hann var heil fram­halds­skóla­ganga og rúm­lega það. Hann var tím­inn frá fyrstu koppa­ferð barns þar til það byrj­ar í skóla. Það er eng­in leið að ná utan um hvernig svona gat gerst. Og gleym­um því ekki að þetta voru krakk­ar um tví­tugt þegar þetta byrjaði sem máttu sæta harðræði í mörg ár.

Sam­tals sátu sex­menn­ing­arn­ir í gæslu­v­arðhaldi í tæp sautján ár. Þá tók við fang­elsis­vist­in eft­ir dóm og svo bar­átt­an utan múr­anna sem dæmd­ir morðing­ar. Það hef­ur verið þung­ur kross að bera.

Ég veit ekki hver myrti Guðmund og Geirfinn. Ég veit ekki einu sinni hvort þeir voru myrt­ir og lík­lega mun­um við aldrei kom­ast að því sanna. En þetta mál hef­ur nógu lengi verið til skamm­ar fyr­ir okk­ur sem þjóð og legið á okk­ur í 44 ár. Það er kom­inn tími til að ljúka því.“

Logi Bergmann