Dómþolar voru ekki höfundar sögunnar um Dráttarbrautina

Í okt. 1975, á þeim tíma sem rannsóknin á hvarfi Geirfinns Einarssonar lá að mestu niðri, barst rannsóknaraðilum til eyrna að maður nokkur hefði sagt frá því að hann hefði verið staddur í dráttarbraut Keflavíkur að kveldi 19. nóv 1974 ásamt Geirfinni og fleiri mönnum. Maður þessi verður ekki nafngreindur hér öðruvísi en G.A. Hann var tekinn til yfirheyrslu eftir að börn mannsins bentu lögreglunni á að hann hefði sagt þeim af þessari reynslu sinni. Í fyrstu skýrslu mannsins 23. okt 1975 kemur fram að G.A, sem hafði átt við áfengisvanda að stríða, hafði verið undir áhrifum áfengis er hann sagði tveimur börnum sínum sem bæði voru fullorðið fólk, frá atburðarás kvöldsins 19. nóv 1974. Um hafi verið að ræða ölvunarraus og enginn fótur fyrir frásögninni. Frásögnin var í stórum dráttum á þá leið að G.A. fór á sendibifreið frá Reykjavík til Keflavíkur, hitti þar Magnús Leopoldsson, Sigurbjörn Eiríksson og fleiri menn (ekki nafngreindir). Þeir ætluðu að hitta Geirfinn í Hafnarbúðinni en komu of seint og misstu af Geirfinni. Að sögn G.A. fór Magnús inn í Hafnarbúðina og hringdi í Geirfinn. Geirfinnur kom aftur og síðan var ekið á tveimur bifreiðum niður í dráttarbraut Keflavíkur. Þaðan fóru G.A. og Geirfinnur á bát út fyrir höfnina og Geirfinnur kafaði eftir áfengi sem þar hafði verið hent útbyrðis úr flutningaskipi. Þeir fóru tvær ferðir, sóttu smyglið en í þriðju ferðinni kom eitthvað fyrir og Geirfinnur kom ekki upp eftir köfunina. G.A. beið drykklanga stund en sneri síðan til lands einn. Smyglinu var hlaðið í sendiferðabifreiðina og aðra bifreið sem þar var einnig til taks. Smyglinu var síðan ekið til Reykjavíkur. G.A. tók fram að hann hefði tekið þátt í slíkum leiðangri áður og fengið greiddar kr. 70.000- fyrir.

Ekki verður því haldið fram hér að þessi saga G.A. eigi við rök að styðjast. En með tilliti til þess að þessi frásögn kemur fram 23.okt 1975 -þremur mánuðum áður en fyrsta skýrsla dómþola í Geirfinnsmáli kemur fram, verður að teljast einkennilegt samræmi sem þarna myndast. Hvergi fyrr í frumrannsókn málsins höfðu komið fram vísbendingar um að dráttarbrautin í Keflavík væri vettvangur meints glæps. Og auk staðsetningarinnar eru fjölmörg atriði stór og smá í frásögn G.A. sem koma heim og saman við hinar ýmsu skýrslur sem dómþolar skrifuðu undir á vormánuðum 1976 og héldust sum hver alla leið í gegn um dóm Hæstaréttar 1980. Helstu sameiginleg atriði með frásögn G.A. og dómi Hæstaréttar eru eftirfarandi:

1. Ferð úr Reykjavík til Keflavíkur

2. Tvær bifreiðar eru notaðar í báðum sögunum, sendiferðabifreið og fólksbifreið.

3. Spírasmygl – spíraviðskipti með þátttöku Geirfinns.

4. Klúbbmenn eru nefndir. (Fyrst nefndir af G.A. en ekki af dómþolum.)

5. Dráttarbraut Keflavíkur er sögð vettvangur atburðanna.

6. Jafn stór hópur manna er í dráttarbrautinni í báðum sögunum. Auk Geirfinns og klúbbmannanna Magnúsar og Sigurbjörns segir G.A. tvo aðra hafa verið með sér.

7. Upphæðin sem G.A. segist hafa fengið greidda: kr. 70.000.00- er sú sama og Sævar á að hafa boðið Geirfinni fyrir áfengi.

Sé saga G.A. hinsvegar borin saman við fyrstu framburði Sævars og Erlu aukast líkindin enn því þá er bátsferðin einnig inni í myndinni, og atburðarásin er að mestu leyti á sama veg. Að þessu athuguðu hljóta ýmsar spurningar að vakna. Til dæmis: Hvernig gátu frumrannsakendur málsins fundið umgjörð og vettvang glæpsins án þess að hafa aðgang að vitnum eða vísbendingum öðrum en ölóðum manni sem hvergi kom nærri ? Möguleikarnir eru 3:

1. Tilviljun, sem er hin opinbera skýring þar til annað kemur í ljós.
2. Sakborningar hafi áður en þau voru handtekin komist yfir frumrannsóknargögn, kynnt sér þau og síðan vísvitandi hagað frásögn sinni til samræmis við frásögn G.A.
3. Rannsóknaraðilar hafi lagt sakborningum til vettvanginn. - Skýring dómfelldu.

Ennfremur mætti spyrja hver líkindin séu fyrir því að maður sem í ölæði nefnir fyrir tilviljun "réttan" vettvang glæpsins fyrstur manna, skuli einnig fyrir tilviljun nefna sömu upphæð og varð í niðurstöðu Hæstaréttar tilefni átakanna, auk annara atriða stórra og smárra. Hvernig svo sem þetta er túlkað er ljóst að sagan um Keflavíkurferðina og þátttöku "Klúbbmanna" í henni, var til áður en dómþolar, þau Erla, Sævar og Kristján höfðu sagt orð um Geirfinnsmál. Sé fótur fyrir sögunni verður það að teljast ein af hinum fjölmörgu furðulegu tilviljunum í þessu risavaxna sakamáli að G.A. skyldi geta sagt söguna "fyrirfram" með slíkri nákvæmni.

Þann 17.feb. 1976 tekur rannsóknarlögreglumaðurinn Eggert N. Bjarnason stutta skýrslu af G.A. Þar staðfestir G.A. að hann hafi sagt þessa sögu við yfirheyrslu í okt. 1975, 3 mánuðum áður en dómþolar segja söguna. Ætla mætti að rannsóknarlögreglumanninum hafi verið allnokkuð brugðið er hann gerir sér grein fyrir því að saga sú sem toguð hafði verið upp úr dómþolum í löngum og ströngum yfirheyrslum, var til, nánast í öllum smáatriðum í þá u.þ.b. 4 mánaða gamalli skýrslu frá manni sem einungis hafði rausað þetta í ölæði. Ekki varð þó þessi uppgötvun tilefni til neinna sérstakra aðgerða að hálfu rannsóknaraðila.

Dómþolar hafa allir, við ýmis tækifæri haldið því fram að þeim hafi verið lögð til sagan áður en þau gáfu fyrstu skýrslur í málinu. Hverjum og einum skal látið eftir að meta hvort af framansögðu megi finna stuðning við þann framburð dómþola.

Þjáðust af minnisvafaheilkenni

 

 

 

 

 

 

 

Sakborningar í Guðmundar- og Geirfinnsmálinu þjáðust af því sem kallað hefur verið minnisvafaheilkenni. Íslenskir fræðimenn hafa ritað grein um málið í virt erlent fræðitímarit.

Minnisvafaheilkenni er orð notað yfir það þegar fólk fer að vantreysta minni sínu, sem getur gerst við yfirheyrslur. Þeir sem þjást af því játa sekt þó svo þeir muni ekki til þess að hafa framið verknaðinn. Heilkennið hefur áður verið rannsakað og er greining á sakborningum í Guðmundar- og Geirfinnsmálinu merkileg viðbót við það sem hingað til hefur verið vitað um heilkennið.  

Niðurstöður rannsóknarinnar hafa verið birtar á vef Wiley fræðaútgáfunnar og birtast í vísindatímaritinu Applied Cognitive Psychology.  Dr. Gísli Guðjónsson réttarsálfræðingur vakti fyrstur manna athygli á fyrirbærinu en hann er einn af höfundum greinarinnar, ásamt Arndísi Soffíu Sigurðardóttur lögfræðingi, Jóni Friðriki Sigurðssyni, prófessor í sálfræði og fleirum. 

Löng einangrunarvist, erfiðar og langar yfirheyrslur og það að sakborningar hafa engan stuðning eru aðstæður sem verða til þess að sakborningar fara að vantreysta minni sínu og þessar aðstæður voru til staðar í Guðmundar- og Geirfinnsmálunum. Greinin og málin hafa vakið athygli víða.

Arndís Soffía segir að málið hafi líka haft áhrif á starfsemi lögreglunnar hér á landi. „Lögregluskólinn hefur núna eftir útgáfu skýrslu starfshópsins í fyrra tileinkað talsverðan tíma í sinni kennslu í framhaldsdeild Guðmundar og Gerifinnsmálunum og því sem gerðist þar eða fór úrskeiðis. Þannig að það er greinilegt að þetta er innlegg og það er verið að læra af þessu máli,“ segir Arndís.   

http://www.ruv.is/frett/thjadust-af-minnisvafaheilkenni  

 

 

Skýrsla starfshóps IRR kynnt.

 

Ögmundur Jónasson innanríkisráðherra og starfshópur sem hann skipaði í október 2011 til að fara yfir rannsókn tveggja sakamála, Guðmundar- og Geirfinnsmála, kynntu skýrslu starfshópsins á blaðamannafundi í ráðuneytinu í dag. Þar kom fram að í ljósi þeirrar afdráttarlausu niðurstöðu skýrslunnar að framburðir dómfelldra í Guðmundar- og Geirfinnsmálum hafi verið óáreiðanlegir telji starfshópurinn veigamiklar ástæður fyrir því að málin verði tekin upp á ný.

Ögmundur Jónasson þakkaði starfshópnum fyrir mjög vandaða og vel unna skýrslu og hann sagði niðurstöðurnar mjög afdráttarlausar. Hann taldi þessa niðurstöðu hafa mikla þýðingu fyrir alla hlutaðeigandi aðila og hann sagði að nú yrðu allir að meta þá kosti sem fyrir hendi væru.

Starfshópinn skipuðu Arndís Soffía Sigurðardóttir, lögfræðingur og lögreglumaður, for­maður hópsins, Haraldur Steinþórsson lögfræðingur og Jón Friðrik Sigurðsson prófessor og yfirsálfræðingur. Með starfshópnum störfuðu Gísli H. Guðjónsson prófessor og Valgerður María Sigurðardóttir lögfræðingur hjá innanríkisráðuneytinu.

Arndís Soffía Sigurðardóttir kynnti helstu niðurstöður hópsins sem eru þessar:

Það er hafið yfir allan skynsamlegan vafa að framburðir Erlu Bolladóttur, Sævars Marinós Ciesielski og Kristjáns Viðars Viðarssonar í Guðmunar- og Geirfinnsmáli bæði hjá lögreglu og fyrir dómi hafi verið óáreiðanlegir.
Það er hafið yfir allan skynsamlegan vafa að framburðir Tryggva Rúnars Leifssonar og Alberts Klahn Skaftasonar í Guðmundarmáli bæði hjá lögreglu og fyrir dómi hafi verið óáreiðanlegir.
Það er hafið yfir allan skynsamlegan vafa að framburður Guðjóns Skarphéðinssonar í Geirfinnsmáli bæði hjá lögreglu og fyrir dómi hafi verið falskur.
Hún sagði að í ljósi þeirrar afdráttarlausu niðurstöðu að framburðir dómfelldra í Guðmundar- og Geirfinnsmálum hafi verið óáreiðanlegir telji starfshópurinn veigamiklar ástæður fyrir því að málin verði tekin upp á ný. Starfshópurinn bendir á nokkrar leiðir til að málunum verði komið í tilhlýðilegan farveg:

Að ríkissaksóknari meti hvort tilefni sé til aðgerða af hálfu ákæruvalds.
Að dómfelldu í málunum leiti eftir því að þau verði tekin upp á ný og að slík umleitan verði studd með opinberu fé.
Að lagt verði fram lagafrumvarp sem mæli fyrir um endurupptöku málanna.
Lokaorð skýrslunnar eru þessi:
Guðmundar- og Geirfinnsmálin hafa lifað með íslensku þjóðinni í hartnær 40 ár. Allt frá fyrstu stigum rannsóknar málanna hafa þau verið til umfjöllunar í fjölmiðlum og hafa málin verið umdeild allar götur síðan.

Mikilvægt er að almennt traust ríki til lögreglunnar, ákæruvaldsins og réttarvörslu­kerfis­ins í heild. Því vill starfshópurinn árétta mikilvægi þróunar og innleiðingar aðgerða til að tryggja hlutleysi við meðferð sakamála á öllum stigum réttarvörslu­kerfis­ins. Því verkefni mun aldrei ljúka og halda þarf vöku yfir því að íslenskt réttar­kerfi, máls­meðferðarreglur og verklag sé þannig að fyllsta réttaröryggis sé gætt.

Að lokum vill starfshópurinn lýsa þeirri von og trú að Guðmundar- og Geirfinnsmálin fái að njóta hlutlausrar umfjöllunar í kjölfar útgáfu skýrslu þessarar. Málin verði rædd af yfirvegun og fordómaleysi og að þau njóti eðlilegrar framgöngu innan réttarvörslu­kerfisins.

Skýrslan
Skýrsla starfshópsins er yfirgripsmikil og ítarleg og nærri 500 blaðsíður. Umfjöllunarefnið er rannsókn á sakamálum, svokölluðum Guðmundar- og Geirfinnsmálum, frá áttunda áratug síðustu aldar. Rannsóknirnar tengjast manns­hvörfum sem bæði áttu sér stað árið 1974. Umfjöllunarefnið er því atburðir og afleið­ingar þeirra sem áttu sér stað fyrir hartnær 40 árum.

Í fyrri hluta skýrslunnar er sögulegt yfirlit og fjallað um Guð­mundar- og Geirfinnsmálin allt frá upphafi til okkar daga, einkum rannsóknir lögreglu, framhaldsrannsóknir og tengdar rannsóknir. Þá er fjallað um endur­upptökubeiðnir sem lagðar hafa verið fyrir Hæstarétt vegna málanna. Umfjöllun í fyrri hluta skýrslunnar þjónar þeim tilgangi að gera grein fyrir á tímaröð atvika og þeim opinberu upplýsingum sem hafa legið fyrir um málið.

Í seinni hluta skýrslunnar er fjallað um gögn málsins og rannsóknir sem fjallað er um í fyrri hluta skýrslunnar að viðbættum upplýsingum sem ekki hafa verið aðgengilegar til þessa. Í seinni hlutanum er jafnframt að finna niðurstöður starfshópsins í samræmi við skipunarbréf hans en starfshópurinn rannsakaði sérstaklega þá framburði sem lágu fyrir í málunum á sínum tíma m.t.t. þeirrar þekkingar sem liggur fyrir í dag á sviði sálfræði en lá ekki fyrir á þeim tíma er rannsókn lögreglu fór fram og dómar voru kveðnir upp í Guð­mundar- og Geirfinnsmálunum.

Vinna starfshópsins
Gagna­öflun og úrvinnsla gagna tóku hvað lengstan tíma enda eru umrædd gögn umfangsmikil. Auk rannsóknargagna unnu skýrsluhöfundar með gögn sem tilheyrðu ákæru­valdi, dóms- og kirkjumálaráðuneyti og fangelsunum. Þá tók starfshópurinn um 40 viðtöl, þar á meðal við dómfelldu, sérfræðinga sem starfshópurinn kallaði sér til ráðgjafar, lögreglumenn og fangaverði.

Skýrsluna í heild má sjá hér:

http://www.innanrikisraduneyti.is/media/frettir-2013/GogG_heildarskjal---fyrir-vef-IRR.pdf

Mynd: irr.is

Straumhvörf ?

 

Í íslensku réttarfari er játning ígildi sönnunar.
Í GG málum byggjast sakfellingar alfarið á játningum sakborninga.
Hvorki í dómi Hæstaréttar frá 1980 né í hinni 14 klst sóknarræðu Þórðar Björnssonar var því svo mikið sem haldið fram, að um efnisleg sönnunargögn væri að ræða.

Í hvorugu morðmálinu er lík. Ekki heldur morðvopn. Ekki spor, ekki hár né önnur efnisleg gögn, þrátt fyrir að meintur vettvangur sé þekktur í báðum málum.

Nú hefur Rannsóknarnefnd Innanríkisráðuneytisins lokið störfum. Samkvæmt fréttum er niðurstaðan nokkuð afgerandi:

„Samkvæmt heimildum Pressunnar er álit Gísla Guðjónssonar afdráttarlaust; Um falskar játningar var að ræða.“ (Pressan.is 12.03. 2013).

Sé þetta rétt haft eftir, munu sjálfsagt einhverjir þeirra sem hæst hafa talað gegn endurupptöku HR máls 214/1978 hafa verulegar athugasemdir við þessa niðurstöðu.

Enda væri þá um að ræða straumhvörf í langri sögu þessara mála.

TH

 

 

Viðtöl

 

Í Spilaranum hér hægra megin er hægt að hlusta á viðtöl
úr morgunþáttum á Útvarpi Sögu frá 17. og 24. okt 2012.  
Þar ræðir Tryggvi Hübner við Markús Þórhallsson og Erling Karlsson.
Umræðuefnið er: Rangar sakargiftir í Geirfinnsmáli.

 

Umbi Roy og Formaðurinn

Brynjar Níelsson 

Persónulega þykir mér alltaf gaman að hlusta á Brynjar Níelsson. Brynjar talar gjarnan fyrir sjónarmiðum sem eiga sér fáa formælendur. Mikilvægi slíkra manna er gífurlegt fyrir alla þjóðfélagsumræðu. Þegar hann tjáir sig um HRmál 214/1978 vantar þó töluvert á að hann þekki nægilega vel til. Þannig segir hann í Silfri Egils í október 2011 að ómögulegt sé að trúa Erlu, þegar hún lýsir kynferðisofbeldi sem hún varð fyrir í gæsluvarðhaldinu. Ástæðan sé sú hve langt er um liðið. Það verður að viðurkennast að það viðhorf sem þarna kemur fram er orðið nokkuð fornt. Í dag vita allir að ótal dæmi eru um að kynferðisofbeldi hafi sannast þó svo að áratugir hafi liðið þar til þolandi leysir frá skjóðunni. Og ef út í það er farið væri ekki úr vegi að Brynjar myndi útskýra hversvegna boð bárust til fangavarða í ágúst 1976:

 „Erla á að taka strax 2 pillur og fara síðan strax á P pilluna“. (Getnaðarvarnarpillur)

Það vekur óneitanlega nokkra furðu að ung stúlka í þeirri stöðu sem Erla var á þessum tíma skuli vera látin taka slík lyf. Þetta kemur fram í fangelsisdagbók Síðumúlafangelsis , þar sem þetta er skjalfest.
Einnig er minnst á þetta í málsskjölum. „Eugynon“. (P pilla.)
Sjá: www.mál214.com   pdf skjöl, bók XXVI bls. 56.

Ennfremur sjá: Eugynon. 

___________________________

Verður að teljast líklegt í þessu samhengi, að þessar, „einhverjar 2 pillur“ sem nefndar eru í fangelsisdagbókinni  séu svokallaðar „Daginn eftir pillan“ sem voru þó venjulega tvær, önnur eyddi og sú seinni gjöreyddi. Þær komu fram um 1970 og þekktust líka sem  Plan B og EC pill. 

Brynjar myndi sennilega fara létt með að útskýra hvernig stendur á því að Erla er látin taka slík lyf. 

Getnaðarvarnalyf hafa mjög sérhæfðan tilgang.

En eins og Erla benti á í viðtali í október 2011 , var ekki mikið félagslíf í Síðumúla um þetta leyti....  

_______________________________________________

Ómar Valdimarsson

Nýlega hefur Ómar Valdimarsson tjáð sig um þetta mál. Fyrst í Bloggi sínu, sem hann skrifar undir listamannsnafninu Umbi Roy, og síðar í þættinum Silfri Egils í Sjónvarpinu. Ómar starfaði sem rannsóknarblaðamaður á Dagblaðinu meðan rannsókn stóð sem hæst. Ómar skrifar grein á Bloggsíðu sína 7. okt. 2011. : “Glæpurinn í Geirfinnsmálinu” Þar og víðar lýsir hann þeirri skoðun sinni að hann hafi lesið Hæstaréttardóminn og hann sé réttur og sé holl lesning en engin skemmtilesning. Nú er það svo að þó fylgi hafi aukist við endurupptöku málsins (Og hún sé fyrirsjáanleg í langri eða skemmri framtíð) að Ómar er auðvitað ekki einn um þessa skoðun. Ég hef stundum velt því fyrir mér hvernig hægt er að kynna sér þetta mál og komast að slíkri niðurstöðu. Hvaða kröfur gera þeir sem samþykkja þetta, til slíks dóms ?  Í hverju liggur eiginlega sönnunin að þeirra mati ? Það má svo sem benda á að í dómnum komi hvergi fram sönnun á sakleysi eins eða neins. Þannig að ef lesandi dómsins kemur að lestrinum sannfærður um sekt, er ekki víst að hann finni neitt sem breytir þeirri skoðun hans. Spurningin stendur eftir hvort ríki sem ekki gerir meiri kröfur í slíku máli, geti kallast réttarríki.

*

„Mér er efst í huga réttaröryggi borgara þessa lands“

*

var haft eftir einum þeirra sem sátu saklausir í 105 daga í Síðumúla, eftir að honum var sleppt. Vissulega raunhæft  umhugsunarefni enn í dag.

Dómurinn er 675 bls. Og er að því leyti mjög ítarlegur, að þar eru langar og hárnákvæmar lýsingar á viðurstyggilegum ofbeldisathöfnum sem eru til þess fallnar að vekja óhug hjá lesandanum. Engin efnisleg sönnunargögn eru til staðar en að mati HR liggur sönnunin í því meinta samræmi sem þar kemur fram. Ekkert tillit er hinsvegar tekið til þess hvernig þetta samræmi myndast. Engar skýringar eru heldur á því hvers vegna nákvæmt samræmi allra myndast smám saman um atriði sem síðar kemur í ljós að geta ekki staðist. Dæmi um slíkt er samhljóða lýsingar allra á tegund bifreiðar í Guðmundarmáli, þar sem síðar kom í ljós að bílstjórinn hafði ekki aðgang að þeirri bifreið fyrr en um ári eftir meintan atburð. Eða hvernig samræmi myndast um að hringt hafi verið í bílstjórann og hann beðinn að koma að Hamarsbraut. Löngu síðar kom í ljós vegna gagna sem komu frá Pósti og Síma, að síminn að Hamarsbraut var lokaður umrætt kvöld. Þar með varð öll sagan og allur aðdragandi meints glæps að gjörbreytast, þrátt fyrir að samræmið í fyrri sögunni hafi verið hárnákvæmt hjá öllum. Í Silfri Egils sagði Ómar að í dómnum væri „allt sem skiptir máli“. Hann hefur þó einn stóran galla að mati undirritaðs: Hann sannar ekki neitt.

*

Þannig orðar Jón Steinar Gunnlaugsson, fyrrum formaður Lögmannafélagsins þetta mjög vel  í grein sem birtist í Úlfljóti, tímariti lögfræðinema 1997 og heldur lögmaðurinn þar föstu taki í hárnákvæma júríska varfærni, eins og honum er tamt:  “ Í raun og veru hefur aldrei verið sannað með óyggjandi hætti að nein glæpaverk hafi verið unnin við hvarf þessara tveggja manna. Fjöldi fólks hefur horfið á undanförnum áratugum á Íslandi án þess að skýringar hafi fundist. Mér finnst eins standa á um þessa tvo menn“.Þarna skrifar lögmaður sem nýtur mikillar virðingar eins og kunnugt er. Hann var eitt sinn formaður lögmannafélagsins. Annar fyrrverandi formaður er Ragnar Aðalsteinsson Hrl. En hann hefur einnig tjáð sig nokkuð um þetta mál.

Ýmsir aðrir hafa  einnig tjáð sig á svipuðum nótum.

Á undanförnum vikum og mánuðum hefur enn blossað upp umræða um þessi gömlu sakamál. Eins og stundum áður hefur hún verið í nokkrum upphrópunar stíl, oft á grunnum nótum og gjarnan hafa þeir hæst sem minnst þekkja til. Þegar hugsað er til baka , verður fljótt ljóst að múgsefjun og æsingur hefur aldrei verið mikill vinur sannleikans, eða leitar að honum  í þessu máli.  Hefur það líklega aldrei komið skýrar í ljós en í því andrúmslofti sem ríkti í þessu þjóðfélagi meðan rannsókn þessa máls stóð sem hæst á seinni hluta áttunda áratugarins. Dag eftir dag birtu blöðin, sérstaklega síðdegisblöðin, fréttir af gangi rannsóknarinnar. Yfirleitt voru þó þessar fréttir nánast ómatreiddar yfirlýsingar frá rannsóknaraðilum og virtust hafa þann tilgang einan að sýna hversu ófyrirleitnir og slungnir þeir væru þessir bíræfnu þrjótar sem lögreglan hafði loks náð að fangelsa í Síðumúlafangelsinu.  Dagblaðið hóf göngu sína í harðri samkeppni við Vísi, og kepptust þessir fjölmiðlar við að fylla landsmenn óhug yfir því hvernig þessi glæpaflokkur virtist hafa flækst um landið og stráfellt mann og annan... Eitt og annað í fréttaflutningi á þessum árum, sérílagi í upphafi rannsóknarinnar í Reykjavík, reri að því að þessir krakkar væru einhverskonar svar Íslands við Baader Meinhof hryðjuverkaklíkunni þýsku. Almenningur var sannarlega sleginn óhug. Og almenningur heimtaði makleg málagjöld. Og almenningur fékk þau.

En á árinu 1976 var ansi lítið um gagnrýna umfjöllun um þetta mál. Þó var fundið upp nýyrði: „Rannsóknarblaðamaður“ Það virtist þó fremur í merkingunni: Kranablaðamaður sem miðlar lögregluupplýsingum um rannsókn,  heldur en að hann ætti að gagnrýna neitt sjálfur, hvað þá heldur rannsaka. Enda var það þá, sem nú, að krassandi fyrirsagnir og óhugnaður seldist oft betur en vönduð, hvað þá gagnrýnin umfjöllun. Tökum lítið dæmi:

Ekki man ég til þess að neinir blaðamenn, jafnvel ekki Umbi Roy, (Ómar Valdimarsson) hafi haft fyrir því á árinu 1976 að spyrja spurningar sem margir spyrja nú: Hvert var eiginlega tilefni þess að Erla Bolladóttir var fyrst spurð um hvarf Guðmundar Einarssonar ? Í fyrstu lögregluskýrslu sem tekin var af EB segir einungis:

„Tilefni þess að Erla  er mætt hér sem vitni er að lögreglunni hefur borist til eyrna...“ 

Í öllum þeim dálkmetrum sem skrifaðir voru í blöðin um þetta mál var enginn rannsóknarblaðamaður svo djarfur að spyrja hver þessi heimild væri, og þá hversu áreiðanleg.

Ekki var það heldur beysið aðhaldið sem Umbi Roy og kollegar í Rannsóknarblaðamannastétt veittu rannsóknarmönnum í  Síðumúla þegar mánuðir og ár liðu án þess að menn virtust neinu nær niðurstöðu í málinu. Sakborningar í hámarkseinangrun árum saman komu sífellt með nýjar sögur.  Þróun málsins hafði enga stefnu. Allan tímann sátu rannsóknarblaðamenn sem þægir kórdrengir og biðu þess að fá „upplýsingar“ frá rannsóknarmönnum. Og krydduðu síðan með æsifyrirsögnum en ávallt án allrar gagnrýni.

Varla er hægt að ræða um frammistöðu UmbaRoy og kollega hans án þess að minnast á það sem líklegast er einhverskonar

And-heimsmet í rannsóknarblaðamennsku:

2. febrúar 1977 hélt „rannsóknarnefndin“ blaðamannafund, þar sem þessi mál voru útskýrð í eitt skipti fyrir öll, undir forystu þýska Stjórnmálalögreglumannsins Karls Schütz. (Schütz notar þetta starfsheiti um sjálfan sig í ævisögu sinni).

 

Að sögn heimildarmanns úr blaðamannastétt var fundur þessi einn sá leiðinlegasti í blaðamanna minnum, og ógnarlangur. Schütz talaði, hægt og siðan sneri túlkur máli hans á íslensku. Nánast önnurhver setning sem út úr Þjóðverjanum kom, endaði á: „Þetta er algjörlega öruggt“. Leirstyttan stóð á borði, menn reyktu vindla og drukku kaffi.  Eitt af þeim atriðum sem Schütz minntist lauslega á var leðurklæddi maðurinn sem sagður var hafa komið inn í Hafnarbúðina og hringt í Geirfinn að kveldi hins 19. Nóv. 1974. Í máli hans kom fram að Sævar Marinó og Kristján Viðar hefðu báðir farið inn í Hafnarbúðina og annar þeirra væri því „Leirfinnur“.  En væntanlega geta allir verið sammála um það að það var hin grunsamlega aðkoma þess manns inn í málið sem varð til þess að hvarf Geirfinns var rannsakað sem sakamál.

Þannig að augljóslega er þarna kjarni málsins.

Geirfinnsmálið snýst ekki aðeins um mannshvarf, heldur meint saknæmt mannshvarf. Ástæða þess að það virðist saknæmt er aðkoma þessa manns: Leirfinns.  Það hlýtur að vera öllum ljóst að lausn málsins eða alltént fyrsta skrefið í að leita að lausn er fólgið í að finna þennan mann. En lítum aðeins betur á fullyrðingu Schütz. Ef Leirfinnur er annaðhvort Sævar eða Kristján Viðar er nokkuð ljóst að hann á við Kristján Viðar. Lýsingin á manninum er með þeim hætti að Sævar kemur ekki til greina og verður það ekki útskýrt nánar hér.

Fjögur vitni sáu Leirfinn. Öll voru þau látin taka þátt í sakbendingu þar sem Kristján Viðar var í röðinni, með mönnum áþekkum útlits. Ekkert vitni benti á hann. Þá voru vitnin látin skoða Kristján Viðar einan. Ekkert vitnanna hélt því fram að þetta væri maðurinn.

Og hefði maður haldið að þá syrti í álinn... Vitnið sem afgreiddi Leirfinn og sá hann best kom þó með framburð sem ótvírætt og endanlega kollvarpar þeirri tilgátu Þjóðverjans að um hafi verið að ræða Kristján Viðar. Í framburðinum kemur fram að vitnið þekkti Kristján Viðar í sjón. Þannig ef um hann hefði verið að ræða hefði vitnið líklegast kastað á hann kveðju þegar hann hringdi og aldrei hefði verið neinn vafi og varla geta orðið  neitt sakamál...

Föstudagur 20.maí 1977 Kl. 14.45 kemur í dóminn sem vitni, Guðlaug Konráðs Jónasdóttir, húsfrú, Melteigi 6, Keflavík, fædd 18/6 1934. áminnt um sannsögli.
Vitnið kveðst hafa verið að störfum við afgreiðslu í Hafnarbúðinni í Keflavík að kvöldi l9. nóvember 1974, en vitnið hafði þá starfað þar i tæp tvö ár. Vitnið segir að mikið hafi verið að gera framan af kvöldinu, en upp úr kl. 22.00 hafi umferð farið að minnka um búðina. Það segir að eftir að hægjast fór um í búðinni hafi Geirfinnur Einarsson komið inn, en ekki kveðst vitnið geta sagt um það nú, klukkan hvað það hefur verið. Það segir að það hafi verið að horfa á sjónvarp, sem var í gangi þarna, er Geirfinnur kom inn og hafi það afgreitt hann. Keypti Geirfinnur einn pakka af sígarettum og var með peninga í höndunum nákvæmlega fyrir þeim. Einhver orðaskipti áttu sér stað milli vitnisins og Geirfinns, sem vitnið þekkti, enda kom hann nokkuð oft þarna, enda vann þar í búðinni kunningjakona Geirfinns og konu hans, Sjöfn Traustadóttir. Var hann þá oft vanur að setjast niður og rabba við þær. Minnir vitnið að það hafi spurt hann eitthvað á þá leið hvað hann væri að flýta sér því vitninu fannst eins og hann væri á óvenju hraðri ferð og væri það ólíkt því, sem vaninn væri hjá honum. Ekki minnist það þess að hann hafi svarað þessu, heldur aðeins glott og farið rakleiðis út.
Rétt upp úr þessu fór að fjölga aftur í búðinni og voru það aðallega sjómenn af bátum í höfninni, sem komu inn og vitnið þekkti. Hins vegar hafi það veitt athygli ungum manni, sem kom inn í búðina og hafi hann litið i kringum sig i búðinni og veitingasalnum, en komið siðan að afgreiðsluborðinu og beðið um að fá að hringja. Vitninu kom maður þessi þannig fyrir sjónir, að það hefði séð hann áður, en gat ekki áttað sig frekar á því. Vitnið segir að maðurinn hafi verið í leður- eða leðurlíkisjakka, brúndröppuðum að lit og hafi verið belti á jakkanum sem hékk laust.
Vitnið hefur lýst manni þessum svo hjá lögreglu, að hann hafi verið grannur, um 1.80 cm að hæð, fremur þykkur til herðanna, með dökkskollitað hár, ljós yfirlitum, augabrúnir miklar og svolítið sambrýndar en nef frekar stórt. Húð hafi virst heilbrigð, en andlitsfall gróflegt og maðurinn verið rauður i kinnum. Segir vitnið þetta vera rétta lýsingu.
Vitnið kveðst hafa mætt í sakbendingu hjá rannsóknarlögreglu, en ekki séð neinn mann þar, er það taldi vera umræddan mann. Það kveðst hafa séð að Kristján Viðar var í öðrum hópnum við sakbendingu, en það hafði séð hann áður og vissi hver hann var, þvi vitninu hafði verið bent á hann, er hann kom eitt sinn í Hafnarbúðina ásamt ákærða Sævari Marinó löngu áður en Geirflnnur hvarf. Vitnið segir að maður sá, er það hefur hér talað um að komið hafi i Hafnarbúðina 19. nóvember 1974 og fengið að hringja þar, hafi ekki verið Kristján Viðar. Hins vegar kunni Kristján Viðar að hafa komið þarna og hringt umrætt kvöld án þess að vitnið veitti því athygli, enda hafi margir fengið að hringja þarna þetta kvöld.
Vitninu eru sýndar myndir af ákærðu i máli þessu. Vitnið kannast við myndir af ákærðu Kristjáni Viðari og Sævari Marinó, en það telur sig ekki hafa séð þá í Hafnarbúðinni umrætt kvöld. Vitninu finnst einnig að það hafi séð ákærða Guðjón, en veit ekki hvar.
Vitnið tekur fram, að maður sá, er bað um að fá að hringja og það hefur hér rætt um, hafi verið mjög stutta stund með símann og hafi það jafnvel talið líklegt að hann hafi ekki fengið svar. Það hafi a.m.k. ekkert heyrt hann tala.
Vitninu er lesin skýrsla þess hjá rannsóknarlögreglunni i Keflavík 29. nóvember 1974 og segir það hana rétta. Upplesið, játað rétt.
Aðspurt segir vitnið að ekki hafi verið haft neitt samráð við sig við gerð leirmyndar af manni þeim, er kom í Hafnarbúðina umrætt sinn. Segir vitnið að sér hafi verið sýndar ýmsar myndir, m.a. af Magnúsi Leópoldssyni. Hafi það sagt viðkomandi lögreglumanni, þ.e. Hauki Gudmundssyni, að maðurinn hefði ekki haft ósvipað höfuðlag og svip og Magnús, en það hafi þó engan veginn bent á hann. Kveðst vitnið hafa grunað, að við gerð leirmyndarinnar hafi verið miðað við mynd af Magnúsi, án þess að það væri á nokkurn hátt gert eftir ábendingu þess, því það hafi fyrst vitað um styttuna eftir að hún hafði verið gerð og sá hana ekki fyrr en mynd birtist af henni í sjónvarpi.
Upplesið, játað rétt.
Vitninu er lesinn framburður ákærða, Kristjáns Viðars hér fyrir dómi um komu hans í Hafnarbúðina að kvöldi 19. nóvember 1974. Af þvi tilefni segir vitnið, að það hafi notað tvo sloppa við afgreiðslu i búðinni, blágrænan og hvítan. Telji það liklegast að það hafi verið í þeim blágræna umrætt sinn.
Upplesið, játað rétt.
Vitnið kvedst vera í þjóðkirkjunni og trúa á Guð. Vitnið vann eið að framburði sínum að loknum lögmæltum undirbúningi. Vék frá kl. 16.02.
Dómþingi slitið. Gunnlaugur Briem. Ármann Kristinsson.
Vottar: Haraldur Henrysson. Ásta Einarsdóttir. Ragnar Þorsteinsson. 

Framburður vitnisins er með þeim hætti að ekki er einungis ósannað að Kristján sé maðurinn, heldur er skv.  öllum hefðbundnum hugmyndum um  sönnunarmat  ótvírætt sannað að Kristján er ekki maðurinn. Þó helst þessi fjarstæðukennda fullyrðing allt í gegn um rannsókn málsins og svífur í gegnum Hæstaréttardóminn eins og ekkert sé sjálfsagðara.

Ragnar Aðalsteinsson  gerir þetta að umtalsefni í greinargerð sem lögð var fram 1997 til stuðnings endurupptökubeiðni Sævars Marinós:… „Vitnið sem sá [afgreiddi] þann ókunna mann sem kom og hringdi er Guðlaug Konráðs Jónsdóttir og er haft eftir henni í forsendum héraðsdóms, að það telji sig ekki hafa séð Kristján Viðar og skjólst.m. í Hafnarbúðinni greint kvöld. Það þekkti þá í sjón. Vitnið Ásta Elín Grétarsdóttir taldi að ekki hefði verið um skjólst.m. eða Kristján Viðar að ræða. Sama gildir um vitnin Hrefnu Björgu Óskarsdóttur og Jóhann Guðfinnsson. Ekki er um fleiri vitni að ræða og samkvæmt viðteknu sönnunarmati í opinberum málum má nánast telja sannað að hvorki skjólst.m. eða Kristján Viðar komu á staðinn um kvöldið…“...“Svo sem gerð hefur verið grein fyrir þá er nánast sannað að hvorki skjólst.m. né Kristján komu í Hafnarbúðina eða annað til að hringja í Geirfinn um það leyti sem talið er að hringt hafi verið til hans. Héraðsdómur áttar sig á þessu og sniðgengur vandann, þannig að þar er ekki að finna skýringu á því hver hringdi í Geirfinn, en ljóst að það voru ekki sökunautar. Í dómi Hæstaréttar er hinsvegar farin sú leið að segja að við þar verði að miða við þótt ósannað sé að Kristján eða skjólst.m. hafi hringt í Geirfinn úr Hafnarbúðinni. Hæstarétti var ljóst að atburðakeðjan varð að ganga upp til að unnt væri að dæma skjólst.m. Það gerði hún ekki vegna þess að vitni bera um að sökunautar hafi ekki komið þar inn um kvöldið. Hæstiréttur tekur hinsvegar ekki afstöðu til þess hversvegna reynt var að láta styttuna margrómuðu af manninum sem hringdi líkjast Magnúsi Leópoldssyni.“ 

*

Á blaðamannfundinum 2. Febrúar 1977, sem áður var minnst á, voru samankomnir allir helstu rannsóknarblaðamenn íslensku þjóðarinnar. Þeir sátu í andakt og páruðu niður upplýsingar. Lítið var um spurningar, enda fundurinn óheyrilega langur og hægur. En þegar Schütz kveikti í vindli og lét flakka þessa makalausu fullyrðingu; Að Kristján Viðar (eða Sævar) væri „Leirfinnur“ varð nokkur þögn.

En einn blaðamaður rétti þó upp hönd og spurði: „ Já en hvernig stendur á því að ekkert vitni man eftir að hafa séð þá ? Eftir nokkra þögn fékk Schütz sér smók og sagði rólega:

„Þetta sýnir hve fólk gleymir miklu á stuttum tíma“

Einskis frekar var spurt við þetta tilefni. Og rannsóknarblaðamennirnir UmbiRoy og félagar fóru heim á kontór og skrifuðu greinar sínar. Hvergi örlaði á gagnrýni. En þeir tóku viðtal við Ólaf Jóhannesson dómsmálaráðherra á leiðinni:

Fyrirsögnin var: „Martröð er létt af þjóðinni“. Þó átti málið eftir að fara fyrir dóm... (!) Samkvæmt þessari yfirlýsingu Dómsmálaráðherrans var þó varla þörf á því.

*

Þegar við hugleiðum þær staðreyndir sem nefndar voru hér að ofan blasir við hvílík ógnar hystería hafði gripið um sig. Heilbrigð skynsemi virðist alveg hafa verið fokin út í veður og vind. Eftir stendur að það vekur furðu að rannsóknarblaðamaðurinn Umbi Roy skuli nú 2011 kjósa að tjá sig um þetta mál með þeim hætti sem hann gerir á bloggi sínu og í sjónvarpi. Tímans rás hefur sýnt að frammistaða hans í þessu máli er honum ekki til vegsauka, fremur en blaðamönnum almennt á þessum árum. Menn tala gjarnan um skort á sönnunargögnum í þessu máli:

Ekkert lík, ekkert morðvopn, ekkert blóð, spor,hár eða slíkt, þrátt fyrir að meintir vettvangar glæpanna séu „þekktir“, engin motiv, engin þekkt tengsl milli sakborninga og hinna horfnu, engin vitni, o.s.frv. Að athuguðu máli eru þetta þó lítilvægar athugasemdir í samanburði við það að „Leirfinnur“ er ófundinn. Hæstiréttur heldur því blákalt fram að það sé Kristján Viðar. Það er svo augljóslega rangt að það verður að teljast ótrúleg bíræfni af réttinum að halda því fram. Að HR skyldi dirfast að bera fram slíka móðgun við almenna skynsemi árið 1980 er einungis til vitnis um þá örvæntingu sem þá ríkti þar innandyra. Enda hafði æðsti yfirmaður dómsmála í landinu svo gott sem fellt sinn dóm í stærstu fjölmiðlum landsins.  

En að sami réttur hafi lagt blessun sína yfir þetta stórfenglega dómsmorð á árinu 1997 er auðvitað enn sorglegra, sérílagi fyrir nútíma íslendinga. Var þá mörgum spurn: Höfum við gengið til góðs...?

(Hæstiréttur 1997  þvoði  hendur sínar með því að lög um endurupptöku opinberra mála (XXII kafli) gera ekki ráð fyrir neinu endurmati á gögnum sem lágu fyrir við hina upphaflega dómsuppkvaðningu heldur tekur aðeins til greina "ný gögn" Síðan afgreiddi Rétturinn öll þau nýju gögn sem fram komu í Greinargerð R.A. hvert í sínu lagi með þeim orðum að "þetta atriði eitt og sér" nægir ekki til endurupptöku.)

Það er deginum ljósara að sagnfræðingar framtíðarinnar munu ekki fara fögrum orðum um þessa athöfn og þó sínu ófegurri  um síðara skiptið.

Umbi Roy veifar HR dómi nr. 89 frá 1980 og segir hann innihalda „allt sem skiptir máli“. Einn og annar formgalli hafi verið á málsmeðferðinni en ekkert stórvægilegt dómsmorð hafi gerst.

En eins og bent hefur verið á eru töluverðar líkur á því að það sem aldrei hefur gerst, gerist aftur.

TH 

____________________________________________________________________________

Dómur HR á vef ríkissaksóknara

Þann 7. Október 2011 tilkynnti Ögmundur Jónasson að skipaður hefði verið starfshópur til að fara yfir rannsókn Hæstaréttarmálsins nr. 214/1978 – Guðmundar og Geirfinnsmáls. Almennt virðist þessi ákvörðun Ögmundar njóta stuðnings, t.d. sýndi könnun Fréttablaðsins í okt. 2011 að u.þ.b. 80% landsmanna fagna þessari ákvörðun ráðherrans. Könnun MMA, viku síðar sýnir að 82%eru fylgjandi endurupptöku málsins. Í framhaldinu gerðist það síðan að Ríkissaksóknari birti dóminn í málinu á heimasíðu embættisins. Er það vissulega alltaf fagnaðarefni að aðgengi almennings að gögnum málsins aukist. Reyndar hefur þessi dómur verið aðgengilegur  á vefsíðunni  www.mal214.com allar götur síðan 1997. Var hann þá rækilega kynntur í fjölmiðlum, með sjónvarpsviðtölum og pomp og prakt og hefur fengið mikla aðsókn þar. Einnig má nefna að lögregluskýrslur og önnur gögn úr málinu hafa verið aðgengileg í nokkur ár á sama vef. Þannig að áhugamenn um málið geta nú lesið dóm Hæstaréttar og einnig þau gögn sem hann byggir á. Dómurinn er um 670 bls. að lengd. Eðli málsins samkvæmt er þarna samankominn  sá rökstuðningur sem dómarar finna í gögnum málsins fyrir niðurstöðu sinni, sem var að sakfella. Að mati dómaranna liggur sönnunin í því samræmi sem myndast um málavöxtu hjá hinum sökuðu. Hins vegar eru engin engin efnisleg sönnunargögn. Að sjálfsögðu er þar ekkert um það að framburðir voru teknir til baka, nema í þeim tilfellum sem það gerðist fyrir dómi. Engin umfjöllun er þannig um það að Guðjón Skarphéðinsson dró sinn framburð til baka, einnig Gunnar Jónsson, Albert  o.s.frv. Ágætt er að hafa í huga við lestur dómsins að verulegt magn upplýsinga átti eftir að koma fram síðar, bæði frá sakborningum, vitnum og fangavörðum, afrit fangelsisdagbókar sem dómurinn notaði var falsað o.s.frv. Í greinargerð Ragnars Aðalsteinssonar sem var lögð fram 1997, eru hundruð atriða tekin fyrir þar sem niðurstaðan er véfengd. Þannig að jafnframt því að allir eru hvattir til að kynna sér dóminn, sem er sannarlega engin skemmtilesning, heldur fullur af óhugnanlegum ofbeldislýsingum, eru lesendur hvattir til að spyrja sig :

Hvar er sönnunin ?

Og kynna sér einnig þá gagnrýni sem fram hefur komið á dóminn.

T.H.

Vendipunktur ?

 

Gísli H. Guðjónsson

(mynd Þorkell Þorkelsson mbl.is)

Gísli Hannes Guðmundsson er líklega þekktasti réttarsálfræðingur heims. Hann hefur komið að rannsóknum á mörghundruð málum,  flestum í Bretlandi og Bandaríkjunum. Meðal þekktustu mála sem hann hefur starfað að eru   Guilford 4    og Birmingham 6 , bæði bresk mál þar sem falskar játningar áttu sér stað. Margir þekkja Guilford 4 úr kvikmyndinni "In the name of the father".
Gísli er prófessor við King´s College í London. Sumarið 2011 hlaut hann bresku CBE orðuna fyrir störf sín og ári áður hlaut hann heiðursviðurkenningu samtaka breskra sálfræðinga.

Aðkoma þessa manns nú að Hæstaréttarmáli 214/1978 -Guðmundar og Geirfinnsmáli er óneitanlega stórtíðindi og gæti hugsanlega verið vendipunktur í baráttunni fyrir endurupptöku málsins:

"Ég er ekki í nokkrum vafa um að það er ekki bara æskilegt,
 heldur nauðsynlegt að taka þetta mál upp og rannsaka það,"
 segir Gísli Guðjónsson  réttarsálfræðingur.

Helga Arnardóttir skrifar:

Einn sakborninganna í Guðmundar- og Geirfinnsmálinu lýsti ítrekað yfir sakleysi sínu í dagbókarfærslum sem hann ritaði á meðan hann sat í einangrun í Síðumúlafangelsinu í tvö ár, 24 ára að aldri. Upplýsingarnar úr dagbókunum hafa aldrei birst opinberlega. Gísli Guðjónsson einn fremsti réttarsálfræðingur í heimi segir nauðsynlegt að rannsaka málið að nýju í ljósi dagbókanna með tilliti til falskra játninga.

Guðmundar og Geirfinnsmálið er eitt stærsta sakamál Íslandsögunnar. Guðmundur og Geirfinnur Einarssynir hurfu sporlaust með tæplega ellefu mánaða millibili 1974. Ári síðar voru fjögur ungmenni handtekin í desember 1975 og síðar voru fleiri grunaðir þegar leið á rannsókn málsins. 1977 kvað sakadómur Reykjavíkur upp dóm yfir sex einstaklingum fyrir aðild að hvarfi mannanna. Allir sakborningarnir játuðu brot sín við rannsókn málsins en drógu síðar játningar sínar til baka. Tryggvi Rúnar Leifsson var einn sakborninganna. Hann sat nær samfellt í tvö ár í einangrun ásamt Sævari Ciesielski og Kristjáni Viðari Viðarssyni. Tryggvi hlaut 13 ára fangelsisdóm fyrir að hafa banað Guðmundi Einarssyni. Hann hélt dagbækur þegar hann sat í gæsluvarðhaldi. Þar greindi hann frá öllu því sem átti sér stað meðal annars samskiptum við fangaverði, rannsakendur og lækna. Tryggvi lést úr krabbameini fyrir tveimur árum en hann hefði orðið sextugur í dag, annan október. Dagbækurnar hafa verið í vörslu dóttur Tryggva, en upplýsingar úr þeim hafa aldrei verið birtar opinberlega fyrr en nú.

Úr dagbókarfærslu sem Tryggvi Rúnar ritaði 24.10.77 kemur fram:

Ég hef dvalið rúmlega 22 mánuði af lífi mínu, og saklaus. Það er meiri raun heldur en margur heldur. Klefastærðin er ca 2x2 kannski rétt rúmlega. Já hér er ég búin að eyða tveimur árum ævi minnar. Lokaður burtu frá öllum ! Hef ekki fengið að sjá mína fjölskyldu allan þennan tíma.

Í dagbókunum greinir Tryggvi frá lyfjagjöfum sem hann fékk þrisvar á dag, meðal annars róandi lyf, þunglyndislyf og svefnlyf . Þá kemur einnig fram að hann fékk eingöngu að fara út einu sinni á dag fimmtán mínútur í senn.

Tryggvi ritar 9.11.76:

Klukkan 16:40-16:57 var ég úti í garði. X fór með mér út og stóð í dyrunum að innanverðu. Ég gekk allan tímann hratt til að halda á mér hita og ekki er sumarið komið ennþá en ekki er öll von úti ennþá.

Gísli Guðjónsson einn af fremstu réttarsálfræðingum í heiminum í dag hefur verið búsettur í Lundúnum um margra ára skeið. Hann hefur komið að allt að þúsund sakamálum á sínum ferli og þykir einn hæfasti á sviði falskra játninga. Gísli hefur aldrei tjáð sig opinberlega um Guðmundar-og Geirfinnsmálið fyrr en nú. Hann telur að með tilkomu dagbókanna sé tilefni til að hefja rannsókn á þessu máli að nýju. Gísli hefur lesið dagbækurnar sem ná frá lok október 1976 til loka ársins 1977.

„Það sem er sláandi við þessar dagbækur, þó þær fari ekki eins langt aftur í tímann eins og æskilegt væri til að gefa okkur mynd af yfirheyrslum og upphafi rannsóknar málsins, þá er greinilegt að hann talar eins og saklaus maður. Hann hafi rangar sakir og játað falskt. Hann hafi í raun og veru játað á sig sakir til að forðast það að vera lengi í gæsluvarðhaldi. Ég er ekki í nokkrum vafa um að það er ekki bara æskilegt heldur nauðsynlegt að taka þetta mál upp og rannsaka það," segir Gísli Guðjónsson réttarsálfræðingur.

(Af visir.is )

http://www.visir.is/ny-gogn-i-gudmundar--og-geirfinnsmalinu-kalla-a-rannsokn/article/2011111009843 

Útvarp Saga

Í útvarpsþætti á Útvarp sögu 22. Ágúst 2011

varpaði Brynjar Níelsson fram þeirri spurningu hvort  rannsóknarmenn hafi átt sjálfir hugmynd að því að bendla Einar Bollason við málið. Svar undirritaðs, að það hafi verið að frumkvæði Erlu Bolladóttur þarf að skoðast í eftirfarandi samhengi:

Eftir að hún minntist á að hafa heyrt talað um Einar Bollason, Sigurbjörn Eiríksson og Magnús Leópoldsson í samkvæmum hjá bróður vinkonu sinnar, virðist hafa kviknað hugmynd meðal rannsóknarmanna:

„Rannsóknartilgátan sem þá þegar innihélt Klúbbmenn teygði sig þar með einnig yfir Einar og  þótti með því sýna meint tengsl klúbbmanna við Sævar og aðra sakborninga í málinu.  Af þessu er ljóst að innkoma hans í málið gerði löngu fram komna rannsóknartilgátu þeirra um aðild Klúbbmanna mun sennilegri en ella.“

Þar með var rannsóknin komin í sama farveg og í upphafi, þegar rannsóknarlögreglan í Keflavík fól Magnúsi Gíslasyni teiknara að teikna mynd eftir ljósmynd af Magnúsi Leopoldssyni þegar leitin að "Leirfinni" stóð sem hæst.

 

Unnið er að því að fá útvarpsþættina birta á þessum vef.

TH

Opið bréf til félagsmanna í Lögmannafélags Íslands.

Kæru félagar Lögmannafélags Íslands.

Hvaða dóm fellið þið um framgöngu formanns ykkar þessa dagana ?

Sennilegt er að margir ykkar finni fyrir kjánahrolli þegar þið verðið
vitni að hlaupum formannsins þessa dagana í tilraunum sínum að hindra
skoðanaskipti um stöðu svokallaðra Guðmunds og Geirfinnsmála nú í dag
þegar réttlætið hrópar úr minnsta kosti tveimur þekktum gröfum.

Eruð þið sáttir við að formaður ykkar noti mjög ósennilega frásögn sem
hann segist hafa eftir látnum manni í viðleitni sinni við að þagga
málið niður ? Í grein formannsins á www.pressan.is  þ. 20.júl. s.l.
segir hann un samtöl sín og Sævars:  „Í þeim fáu samtölum sem þau mál
bar á góma (þ.e. G.og G.mál. innsk.) fannst mér hann aldrei bitur yfir
því að hafa verið sakfelldur.“ Þar sem hann er líklega eini maðurinn í
heiminum sem hefur heyrt Sævar Ciesielski segja eða gefa annað eins í
skyn verður hann formaðurinn að þola réttlætanlegar efasemdir um
sannleiksgildi þessara orða sinna.

Ennfremur segir í fyrr nefndri grein formannsins. „Hann hvorki játaði
né neitaði aðild að hvarfi mannanna í okkar samtölum.“ Enn og aftur:
Sævar Ciesielski neitaði aðild að hvörfum mannanna ávallt og allstaðar
alla tíð.

Orð formannsins sem hann segist hafa eftir látnum manni, dæma sig
sjálf sem dylgjur og rógur. Hann virðist misskilja orðið „formaður“.

Jón Steinar Gunnlaugsson hæstaréttardómari skrifaði grein í
Morgunblaðið þ. 22. feb. ´95, þá hæstaréttarlögmaður, um stöðu og
hlutverk Lögmannafélagsins. „Félagið fer með svokallað agavald yfir
lögmönnum“ (þ.e. héraðsdóms og hæstaréttarlögmönnum innsk.) og „Þar
með hefur stjórninni verið fengið opinbert vald“ Eftir þessum orðum að
dæma er Lögmannafélagið hluti af hinu opinbera en undir hvaða valdi er
ekki ljóst af grein Jóns Steinars en varla er Lögmannafélagið
sjálfstætt opinbert vald, t.d. fimmta valdið.

Og hvernig lýst ykkur á orð formannsins í grein hans frá 20/7 ´11.
Þar segir:  „Ég get þó sagt að í mörgum öðrum sakamálum hafa
sakborningar verið sakfelldir á veikari sönnunargögnum.“

Kæru félagar. Vegna þess að í umtöluðu máli voru engin sönnunargögn
(0. sönnunargögn), væri fróðlegt að upplýst væri hvaða mörgu mál hann
ræðir um. Að vísu væri eitt dæmi fullnóg að svo stöddu.

Fullyrðingar hans um að engin ný gögn hafi komið fram og að menn skuli
ekki gleyma hverjir komu saklausum fjórmenningum í fangelsi, má setja
til hliðar að sinni.

Hafi formaðurinn steytt á skeri í þessari grein sinni tekur steininn
úr í næstu grein sem hann skrifar og birtist á www.visir.is   6. ágúst
2011 og er svargrein við grein Einars Steingrímssonar stærðfræðings
frá 26. júlí s.l.  Í grein sinni er formaðurinn ósáttur við skrif
Einars um formann Lögmannafélags Íslands og forseta Lagadeildar
Háskóla Íslands og segir: „Lítur Einar svo á að þessir framámenn innan
lögfræðistéttarinnar telji formsatriðin mikilvægari en réttlætið“.

Burtséð frá því að formaðurinn talar um sjálfan sig sem framámann í
þriðju persónu,  þá bregst hann til varnar fyrir formann félagsins og
þar sem hann er sjálfur þessi formaður þá hlýtur að teljast að hann
tali sem formaður Lögmannafélags Íslands í þessari seinni grein sinni.

Kæru félagar, hvernig líst ykkur á tóninn hjá formanninum í seinni
grein sinni þann 6.júlí 2011 ? „Ég hef ... gjarnan deilt á þá sem
telja pólitískar skoðanir sínar sérstakt réttlætismál “.  Og bætir
við:  „Ég tel slíka hugmyndafræði beinlínis andstæða réttarríkinu.“

Sjálfsagt er það þannig að allt fólk byggir sýn sína á réttarfar, sem
aðrar skoðanir sínar, út frá einhverskonar pólitískri-heimspekilegri
skoðun og virðist það vera eðlilegt og með öllu óhætt.

Þessi seinni grein formannsins er full af dylgjum um pólitískar
kenndir manna sem eru ekki sammála honum,  t.d.  „hugmyndafræði Einars
og pólitískra samherja hans um að...“  og  „aðför Einars að
stjórnendum rannsóknarinnar ... að hætti pólitískra ofstækismanna.“
Það er eitthvað skuggalegt við svona málflutning.  Eða hvað finnst
ykkur?

Kæru félagar, er ekki öruggt að hið opinbera vald sem Jón Steinar
talar um að félagið hafi, sé einungis innan félagsins ?

Grein formannsins er líka full af hálfsannleik og hálflygi en því
miður líka beinni lygi.

Dæmi:  „Sakborningar voru mörgum sinnum leiddir fyrir dómara við
rannsókn málsins með verjendum sínum án þess að draga framburð sinn
til baka. Það var ekki fyrr en fyrir dómi, eftir útgáfu ákæru, sem
sumir drógu framburð sinn til baka en þó ekki allir og hafa ekki enn
gert það.“

Það væri að bera í bakkafullan lækinn að fara enn eina ferðina að
hrekja þessar fullyrðingar.  Þó er vert að halda til haga orðum hans
„og hafa enn ekki gert það.“ þ.e.a.s. að enn hafi ekki allir dregið
játningar sínar til baka.  Staðreyndir tala sínu máli og segja annað.

Kæru félagar eins og þið allir vitið þá drógu öll sem dæmd voru í
HRmáli 214/1978  játningar sínar til baka sem enn höfðu ekki gert það,
auk annara lykilvitna, sem líka drógu framburði til baka við
endurupptökuferlið fyrir röskum 15 árum síðan. Þetta vita allir, nema
til komi viljandi vanþekking eða bara andleg leti.

Kæru félagar, formaðurinn heldur áfram: „Ég sé aftur á móti ekki rök
til þess að Guðmundar og Geirfinnsmálin verði endurupptekin þar sem
sönnunin fólst aðallega í mati á framburði sakborninga og vitna.“

Svo var það þetta með vitnin.  Það voru einungis tvö vitni sem gátu tengt
einhvern af hinum dæmdu, beint eða óbeint, við annað hvort Guðmund eða
Geirfinn.  Tvær stúlkur sem töldu að þær hafi séð Kristján Viðar með
Guðmundi í Hafnarfirði kvöldi sem hann hvarf.  Þessi tvö einu vitni
drógu líka sinn framburð til baka við endurupptökuferlið þannig að það
eru engin vitni sem tengir hin dæmdu við hvorugan af þessum horfnu
mönnum. 0 vitni.

Kæru félagar, þetta vita allir sem telja sig lögmenn með lögmönnum
nema formaður ykkar og slæmt ef það á að þurfa að dæma ykkur eftir
núverandi formanni sem vílar ekki fyrir sér að slá fyrir neðan
beltisstað þegar hann segir í seinni grein sinni: „Rétt er að benda á
í þessu sambandi að játningar sakborninga í Guðmundarmáli komu fram
eftir stuttan tíma í gæsluvarðhaldi“ Þetta eiga að heita rök fyrir því
að ekki hafi verið svo mikill tími til pyntinga.

Kæru félagar, kannski veit formaður ykkar ekki um aðdraganda þessarar
fyrstu játningar en hann á eða ætti að sjálfsögðu að þekkja.  Ung
stúlka þá rétt tvítug Erla Bolladóttir með barn á brjósti var hneppt í
gæsluvarðhald og barnið tekið frá henni. Áður er hún spurð hvort hún
tengist  innbroti í ríkissjóð í gegnum P&Síma.  Henni eru ekki sýnd
þau ótvíræðu gögn gegn henni (árs gamall framburður 5 fullgildra vitna)
sem lögreglan bjó yfir heldur látin halda að lögregluna bara gruni
hana. Þannig að hún að sjálfsögðu reynir að vernda sjálfa sig og
neitar sök og er þá dæmd í 30 daga ónauðsynlegt gæsluvarðhald.

Hún gefst svo upp eftir u.þ.b. viku  en í staðinn fyrir að sleppa þá
út til barnsins síns er hún sett í aðra og enn verri stöðu þegar
viðnámsþróttur hennar er með öllu upp urinn og hún þá spurð um
tveggja ára gamalt mannshvarf. Hún átti að muna eitthvað og
yfirheyrslumenn ætluðu bara að hjálpa henni til þess og loks fengu
þeir sitt.

Þegar haft er í huga að sannanlega hafði lögreglan fullgild gögn gegn
henni í póstsvikamálinu (5 vitni) en leggur ekki fram sín afgerandi
gögn,  þá er eitthvað undarlegt í gangi. Svona framganga er, var og
verður alltaf ólögleg. Ef lögreglan hefði kynnt henni gögnin gegn
henni, hefði hún sjálfsagt ekki verið lengur en klukkutíma í haldi og
þá fengið eftir játningu að fara út til sinna. Þetta telst vera með
efstu stigum sálrænna pyntinga.
(sjá www.mal214.com   Bók VII. bls. 155-6

Kæru félagar, hvernig líst ykkur á formanninn ?  Ef það er þannig að
eftir höfðinu dansa limirnir þá er úr vöndu að ráða og engin önnur
leið vænleg en að fá sérhæfðan lögmann frá útlöndum.

Að lokum: Í grein sinni frá 22.feb.´95 fjallar Jón Steinar um
þáverandi formann sem virðist hafa gerst svo djarfur vegna sinna eigin
stjórmálaskoðana að, sem formaður, berjast fyrir mannréttindum á
vettvangi Lögmannafélagsins og segir: „ Á aðalfundi félagsins sem
framundan er á næstu vikum mun verða skipt um formann“  Svo mörg voru
þau orð.  Verður einhver fundur hjá ykkur á næstu vikum kæru félagar?

Sigurþór Stefánsson